Onze ambachtelijke zeepmakerij bestaat inmiddels al 11 jaar, en toch hebben we nog nooit echt de tijd genomen om de methode uit te leggen die we gebruiken om onze zepen te maken. Hoog tijd om dat goed te maken 🙂
Wat is koude verzeping?
Het gaat simpelweg om een traditionele methode die wordt gebruikt voor het ambachtelijk maken van zeep. Deze methode berust op de omzetting van vetten, zoals plantaardige oliën en boters, in zeep door de werking van een sterke base. Voor vaste zepen wordt natriumhydroxide (bijtende soda) gebruikt, terwijl kaliumhydroxide (potas) wordt toegepast voor vloeibare zepen.
Een ambachtelijke en natuurlijke methode
In tegenstelling tot de industriële technieken is koudverzeping een langzaam chemisch proces dat plaatsvindt bij kamertemperatuur, ongeveer tussen 30 en 40 graden Celsius. Deze exotherme reactie wordt op gang gebracht door de combinatie van de vetzuren in de oliën en gesmolten vetten met de bijtende soda. De geproduceerde warmte vergemakkelijkt het verzepingsproces, dat zich op een natuurlijke manier over een periode van ongeveer 48 uur voltrekt.
Inderdaad, het stopt vanzelf wanneer een van de reagentia, ofwel de bijtende soda ofwel de oliën, volledig is opgebruikt. Om te garanderen dat de uiteindelijke zeep geen bijtende soda meer bevat, voegen sommige ambachtslieden aan het einde van de bereiding olie toe. Wij geven daarentegen de voorkeur aan de zogenaamde sodareductiemethode, die er, zoals de naam al aangeeft, in bestaat vanaf het begin van het recept minder bijtende soda te gebruiken. In beide gevallen zal de geproduceerde zeep “overvet” zijn. Deze zal zachter en voedender zijn dan andere soorten zeep.
Koude verzeping versus warme verzeping
De warmeverzepingmethode daarentegen maakt gebruik van een hoge temperatuur (ongeveer 120 °C) om de chemische reactie te versnellen. Dit proces leidt tot het verlies van veel van de gunstige eigenschappen van de gebruikte ingrediënten. Bovendien vereist het een intensieve spoeling om de resten van de bijtende soda te verwijderen, wat niet alleen veel water verbruikt, maar ook een groot deel van de natuurlijke glycerine wegspoelt.
Daarentegen maakt het mogelijk om veel sneller een verkoopbaar product te verkrijgen, wat uiteraard in de smaak valt bij gehaaste industriëlen.
« Nee Mary-Beth, dat is ondenkbaar, de aandeelhouders zullen het niet overleven. »
Stappen van koude verzeping
- Fusie en afkoeling van de oliën: de vaste boters en oliën worden eerst gesmolten en vervolgens op kamertemperatuur afgekoeld. De soda, die vooraf in water is opgelost, wordt aan het mengsel toegevoegd.
- Vorming van de ‘trace’: zodra de soda is toegevoegd, dikt het mengsel in en vormt het een zeepdeeg dat “trace” wordt genoemd. In dit stadium kunnen extra ingrediënten zoals etherische oliën, klei of poeders worden toegevoegd.
- Gieten: het mengsel wordt vervolgens in mallen gegoten om uit te harden. Dit proces duurt 48 uur, waarin de chemische reactie verdergaat.
- Drogen: eenmaal uit de mal gehaald en gesneden, moeten de zepen minstens vier weken drogen. Deze rijpingsperiode zorgt voor de verdamping van het resterende water en de stabilisatie van de pH, waardoor de levensduur van het eindproduct wordt verlengd.
De voordelen voor de huid
Behoud van natuurlijke glycerine
Natuurlijke glycerine, ook wel glycerol genoemd, is een organische verbinding die wordt gewonnen uit oliën en vetten en zich op natuurlijke wijze vormt tijdens het verzepingsproces van zeep.
Ze is bevochtigingsmiddel, wat betekent dat ze water aantrekt en vasthoudt — een eigenschap die haar tot een uitstekende hydraterende stof maakt.
Glycerine verzacht de huid, vermindert een trekkerig of geïrriteerd gevoel en ondersteunt het herstel van kleine wondjes. Bovendien helpt ze huidontstekingen te kalmeren.
Als u meer wilt weten over deze verbinding, aarzel dan niet om de bijbehorende Wikipedia-pagina te raadplegen.
Behoud van de eigenschappen van oliën
Koudverzeping zorgt ervoor dat alle voordelen van plantaardige oliën behouden blijven. De meeste oliën die wij gebruiken, zijn rijk aan antioxidanten (vitamines A en E) en hebben antimicrobiële of ontstekingsremmende eigenschappen.
De etherische oliën, die aan het einde van het proces worden toegevoegd, bieden op hun beurt tal van voordelen.
Voor meer informatie kunt u het best de pagina’s van de zepen raadplegen waarin ze verwerkt zijn.
Aanpassing aan verschillende huidtypes
Doordat koudverzeepte zepen bijzonder zacht en hydraterend zijn, veroorzaken ze weinig irritatie. Dat maakt ze zeer geliefd bij mensen met een gevoelige huid of bij wie op zoek is naar milde verzorgingsproducten.
Sommige zepen, zoals die met groene klei, zijn beter geschikt voor mensen met een vette huid, terwijl wortelzeep juist meer aangewezen is voor de rijpere huid.
Ecologische voordelen van koude verzeping
Energiezuinig productieproces
In tegenstelling tot industriële methoden, die veel energie vereisen om mengsels te verhitten en producten te raffineren, berust koudverzeping op een natuurlijke chemische reactie bij kamertemperatuur.
Dit verlaagt de ecologische voetafdruk van elk stuk zeep aanzienlijk.
Gebruik van natuurlijke en biologisch afbreekbare ingrediënten
Koudverzeepte zepen maken hoofdzakelijk gebruik van natuurlijke ingrediënten en – althans bij ons – vrijwel uitsluitend van biologische oorsprong. Ze zijn biologisch afbreekbaar, wat betekent dat ze zich snel ontbinden zonder het milieu te vervuilen.
Daarom zijn ze perfect geschikt voor op de camping of bij scoutskampen (al is het altijd beter om het spoelwater in het gras weg te gieten dan in een naburige rivier – biologische afbraak is immers niet onmiddellijk).
Duurzaamheid en circulaire economie
Een koudverzeepte zeep gaat over het algemeen langer mee dan een industriële zeep, omdat hij dichte is en geen vulstoffen bevat.
Deze duurzaamheid, gecombineerd met lokale en ambachtelijke productie, stimuleert een circulaire economie waarin producten ontworpen zijn om milieuvriendelijk te zijn — van productie tot einde levensduur.
Tot slot
Hopelijk heeft dit korte artikel je geholpen om koud verzeping beter te begrijpen en je overtuigd om onze zepen eens uit te proberen.
Ontdek gerust ons volledige assortiment — je huid zal je dankbaar zijn.
